SAPEA-rapport levert input voor herziening EU-strategie 'van boer tot bord'

Het advies komt als een reactie op een verzoek van het College om wetenschappelijke gegevens die als basis kunnen dienen voor de herziening van de EU-strategie "van boer tot bord". Het Evidence Review Report van SAPEA (Science Advice for Policy by European Academies) is vanochtend in Brussel gepresenteerd en gaat in op belangrijke beleidsterreinen, waaronder prijsstelling, beschikbaarheid, samenstelling en de sociale en digitale omgeving die van invloed zijn op de voedingsmiddelen die mensen consumeren.   

SAPEA maakt deel uit van het Scientific Advice Mechanism en is een samenwerkingsverband van koepels van academies dat meer dan honderd academies, jonge academies en wetenschappelijke genootschappen omvat. "We hebben van alle kanten interdisciplinaire expertise gebundeld ten behoeve van een uitgebreid rapport over duurzame voedselconsumptie", aldus prof. Antonio Loprieno, bestuursvoorzitter van SAPEA. "Deze aanpak is uniek in Europa en we zijn er trots op dat we deze gegevens kunnen presenteren aan de Europese Commissie". 

Het huidige voedselsysteem in Europa heeft een grote invloed op het milieu. Bovendien bestaat er een verband tussen voeding van lage kwaliteit en de kans op ziekte, obesitas en overgewicht - iets waar ongeveer 60% van de volwassenen en 30% van de kinderen in Europese landen mee te maken heeft, blijkt uit diverse cijfers. De experts adviseren om de verantwoordelijkheid niet primair bij de consument neer te leggen en ervoor te zorgen dat duurzaam en gezond voedsel de meest logische en betaalbare keuze wordt.  

Professor Erik Mathijs, de voorzitter van de SAPEA-werkgroep die de wetenschappelijke gegevens heeft beoordeeld, zegt: "Het beleid moet zich richten op alle plekken in onze leefomgeving waar voedsel wordt gekocht, gegeten en onderwerp van gesprek is, zoals winkels, restaurants, thuis, op school en op het werk, en in toenemende mate ook op de digitale media." Vanwege deze complexiteit is het cruciaal dat we ons voor de besluitvorming baseren op wetenschappelijk bewijs, voegt hij eraan toe.  

Op basis van dit bewijsmateriaal doet de Group of Chief Scientific Advisors van de Europese Commissie (een ander belangrijk onderdeel van het Scientific Advice Mechanism), een aantal aanbevelingen voor evidence-based maatregelen ter bevordering van gezonde en duurzame voedingskeuzes, waaronder: 

• Prijs: Er is duidelijk bewijs voor dat directe maatregelen, zoals een suiker- en vleestax en het verdisconteren van de milieu-impact van producten in de prijs, maar ook het verlagen van belastingen op gezonde en duurzame alternatieven, echt werken.   
• Beschikbaarheid en zichtbaarheid: Mensen kiezen eerder voor gezond en duurzaam voedsel als dit op een prominentere plek in de winkel ligt. De reclame voor voedingsmiddelen die bij geregelde consumptie ongezond of niet duurzaam zijn, zou moeten worden beperkt. Zelfregulering door marktpartijen op dit gebied heeft niet gewerkt. 
• Samenstelling: Het reduceren van ongezonde vetten, suikers en zout in voedsel en het toevoegen van meer plantaardige alternatieven kan wel een bijdrage leveren, maar het werkt alleen als deze maatregelen verplicht worden gesteld en deel uitmaken van een totaalpakket. Uit het wetenschappelijk bewijs blijkt dat zelfregulering in het verleden slechts zeer beperkt heeft gewerkt.  

Het is daarom van cruciaal belang om een omgeving te creëren waarin alle stakeholders volgens eerlijke regels kunnen werken aan het doel van gezond en duurzaam voedsel. Deze aanpak kan ook helpen om de weerstand te overwinnen bij degenen die profiteren van het huidige systeem, waaronder enkele grote multinationals met veel invloed, aldus het advies van de wetenschappers. 

Speciale vermelding verdient de waardevolle bijdrage van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) aan dit rapport. De KNAW heeft actief deelgenomen aan het onderzoek en dr. Jenny van Doorn gekozen als lid van de werkgroep, waarmee zij bijdraagt aan de uitgebreide wetenschappelijke expertise en zorgt voor een integraal perspectief.

Door rekening te houden met de aanbevelingen van deze gerenommeerde wetenschappers kan de Europese Commissie belangrijke stappen zetten in de richting van een toekomst waarin ons voedsel duurzamer is en we ons beter bewust zijn van de waarde ervan voor onze gezondheid. En dat is goed voor mens én dier.