Vier grote Europese beurzen voor onderzoekers KNAW

Marieke Hendriksen (Huygens Instituut en NL-Lab) - voedselconservering

Marieke Hendriksen is is gespecialiseerd in de rol van materiële cultuur en zintuiglijke waarneming in kennisproductie in de vroegmoderne tijd (1600-1800). Hendriksen publiceerde onder meer over anatomische preparaten en modellen, medicijnkistjes, taxidermie, reconstructies, en de rol van smaak in de vroegmoderne wetenschap. 

Hendriksen heeft een ERC Consolidator Grant van 2 miljoen toegekend gekregen voor haar onderzoeksproject PRESERVARE. Dit innovatieve onderzoek brengt onder andere de alledaagse, ongeschreven kennis van voedselconservering in kaart door een unieke combinatie van digitale technieken, archeologische vondsten en historische reconstructies. De ERC-beurs maakt het mogelijk om een team van twee PhD-studenten, een postdoc, een datamanager en een aantal praktijkexperts aan te stellen.

Matthias van Rossum (IISG) – slavernij in Azië

Een wereldwijde historische benadering van slavernij in het gebied van de Atlantische en Indische Oceaan: dit is het doel van het ERC Consolidator Project Voices of Resistance onder leiding van Matthias van Rossum. 

De ERC-subsidie levert een grote en innovatieve bijdrage aan een onderzoeksagenda met een tweeledig doel: onderzoeken hoe reacties op verschillende vormen waarop mensen tot slaaf werden gemaakt van invloed waren op slavernij en racialisering, en een dialoog tot stand brengen tussen het onderzoek naar slavernij in Azië en Atlantische studies. Het project stelt vier promovendi in staat om een groot aantal casestudies over het tot slaaf maken van mensen, slavernij en racialisering in het gebied van de Indische Oceaan en de Indonesische archipel te onderzoeken. Zij gaan in verschillende Europese koloniale archieven (met name de Franse, Portugese en Spaanse archieven, maar ook in Nederlandse en Britse bronnen) materiaal onderzoeken dat toegang geeft tot de stemmen van de slaafgemaakten. Met twee postdoc-posities wordt de expertise op het gebied van Atlantische geschiedenis en Digital Humanities versterkt. Een en ander zal bijdragen aan een nieuw perspectief, van onderaf, op de slavernijgeschiedenis wereldwijd.

Het project Voices of Resistance omvat samenwerking met lopende projecten over de slavenhandel in Azië (Exploring Slave Trade in Asia), verzet en slavernij in het Nederlandse koloniale rijk (Resisting Enslavement) en de zich ontwikkelende onderzoeksinfrastructuur voor het digitale archief van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (GLOBALISE).

Melissah Rowe (NIOO) – “intieme”microbiële gemeenschappen

De laatste jaren was er een ware explosie van onderzoek aan het microbioom: de gemeenschap van micro-organismen op een bepaalde plek. Hierdoor weten we nu hoe belangrijk deze micro-gemeenschappen zijn in de darmen, de mond en op de huid. Maar hoe zit het met de micro-organismen op onze voortplantingsorganen: welk effect hebben zij op het succes en de evolutie van de ‘gastheer’, mens of dier? Tot nu toe is dit deel van het lichaam grotendeels buiten beschouwing gelaten – vooral bij wilde dieren. Daar komt nu verandering in.

Bioloog Melissah Rowe gaat de oorzaken en de gevolgen van variaties in die ‘intieme’ microbiële gemeenschappen nu dankzij de ERC Consolidator Grant onderzoeken bij het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW). Daar gebruikt zij een nieuwe aanpak voor, met huismussen: wat is de invloed van de genen van de vogel, en kan die vogel ook zelf sturen welke (nuttige) micro-organismen er op hem en bijvoorbeeld zijn zaadcellen leven? Rowe: “Dat kan een grote invloed op het succes van een dier hebben en uiteindelijk ook op de evolutie van een hele soort, denk ik. En dat hoop ik nu te gaan bewijzen.”

Tom Hoogervorst (KITLV) - verandering in culinaire tradities

De aan het KITLV verbonden wetenschapper Tom Hoogervorst ontving een ERC Consolidator Grant voor zijn onderzoeksvoorstel over culinaire verandering. Deze competitieve beurs met een looptijd van vijf jaar wordt vanuit de Europese Commissie toegekend aan mid-career academici voor het opzetten van zelfstandige projecten. Tom zal in 2024 beginnen aan zijn project Trajectories of taste: An analytical framework of culinary change after migration.

Dit project stelt de vraag hoe culinaire tradities van migranten veranderen. Welke factoren dragen bij aan nieuwe eetpatronen? Wat is de rol van tradities, herinneringen, cultureel contact en emotie? Hoe verloopt de wisselwerking tussen economische, socioculturele en ecologische overwegingen? Wat is smaak en op welke niveaus opereert het? Hoe ontstaan ideeën over hoe voedsel “hoort” te smaken? In hoeverre lijken culinaire veranderingen op taalverandering? Een interdisciplinair onderzoeksteam zal worden gerekruteerd om deze uiteenlopende aspecten te onderzoeken in samenspraak met Indonesische diaspora’s in Suriname, Zuid Afrika en Sri Lanka.

Als historische taalwetenschapper heeft Tom zich de afgelopen jaren gericht op taalcontact in Zuidoost-Azië en de Indische Oceaan. Hierbij bekeek hij het verleden door de bril van de taal. Ook publiceerde hij meerdere artikels over koken, eten en drinken volgens vroege Maleis- en Javaanstalige teksten. Er wordt vaak gezegd dat eten mensen bij elkaar brengt, maar culinaire geschiedenis biedt eveneens inzicht in de ongelijkheid, migratiestromen en koloniale exploitatie die onze wereld hebben gevormd en blijven vormen.