KNAW Early Career Award winnaar Anique Bellos-Grob geeft een nieuwe kijk op bekkenbodemklachten

Als het aan Anique Bellos-Grob ligt, valt er op het gebied van bekkenbodemproblematiek nog veel te halen: ‘Bekkenbodemklachten zijn een taboeonderwerp. We hebben het met zijn allen liever niet over verzakkingen en urine- en ontlastingsverlies, maar het komt ontzettend veel voor. Daar komt bij dat er nog veel onduidelijkheid bestaat over hoe we de klachten verhelpen.’ 

Hoe kan het dat we nog relatief weinig kennis hebben van zo’n veelvoorkomend probleem? Bellos-Grob: ‘Veel onderzoeken zijn nu nog gebaseerd op basale methoden, zoals lichamelijk onderzoek, vragenlijsten voor de patiënt en een simpele echo. Met mijn onderzoeksteam zet ik in op innovatieve technieken, zoals MRI-scans waarbij vrouwen staand worden onderzocht. Dit geeft een veel realistischer beeld van de klachten, omdat de meeste vrouwen juist tijdens het staan klachten ervaren.’

Klinische kennis in de praktijk

Anique Bellos-Grob begon haar studie Technische Geneeskunde aan de Universiteit Twente en volgde daarna een PhD-traject op de afdeling Gynaecologie van het UMC Utrecht. Het werk van Bellos-Grob draait om de bekkenbodemproblematiek, verdeelt over drie pijlers. Bellos-Grob: ‘Ik werk als clinicus op de polikliniek gynaecologie van het ziekenhuis ZGT, doe onderzoek en geef onderwijs aan de Universiteit Twente. Die afwisseling werkt goed, want zo sta ik in direct contact met de doelgroep van mijn onderzoek en kan ik tegelijkertijd mijn kennis uit het onderzoek in de klinische praktijk toetsen. Ook leid ik nieuwe zorgprofessionals op.’

Staande MRI-scans

Het onderzoek met een staande MRI onderscheidt Bellos-Grob van andere wetenschappers in haar vakgebied, en was ook een van de redenen van de jury van de KNAW Early Career Award 2023 om haar de prijs toe te kennen. Bellos-Grob: ‘De staande MRI was door de fabrikant eigenlijk ontwikkeld voor de orthopedie. Daarnaast is de scanner door zijn open design heel bruikbaar voor het onderwijs: daar had de Universiteit Twente hem ook voor aangeschaft. Maar ik zag dat ding staan en dacht: dat is super interessant om te gebruiken voor verzakkingen. Zodoende besloten we ermee te experimenteren, en wat blijkt: de verschillen in metingen aan het bekken bij vrouwen en patiënten tussen de staande en de liggende positie zijn shockerend groot.’

Een voorbeeld van het belang van het grote verschil tussen staand en liggend onderzoek is het pessarium. Bellos-Grob: ‘Het pessarium is een veelgebruikt medisch hulpmiddel, maar het werkt helaas  bij zo’n 40% van de vrouwen niet. Wat zorgt ervoor dat een pessarium bij de ene vrouw wel, en bij de ander niet blijft zitten? Daar bestaat nog veel onduidelijkheid over. Er zijn studies geweest waarbij gekeken werd naar de inwendige positie van het pessarium bij vrouwen die in een MRI-scan lagen. Maar dat zal naar mijn idee nooit het volledige antwoord geven. Het verschil tussen staan en liggen is zo groot: de positie van het pessarium en de krachten die erop drukken bij het staan zijn compleet anders dan wanneer een vrouw ligt.’

Klinisch versus technisch

Een staand onderzoek doen omdat de klachten vooral voorkomen bij het staan: het lijkt een voor de hand liggend idee. Hoe kan het dat de staande MRI niet eerder voor dit doeleinde werd gebruikt? Bellos-Grob: ‘Het is onder andere een kwestie van beschikbaarheid. Als ik iets publiceer, krijg ik geregeld de opmerking dat de resultaten klinisch onbruikbaar zijn omdat niet elke vrouw toegang heeft tot een de staande MRI. Maar zonder deze eerste meer fundamentele inzichten kunnen we het pessarium niet verbeteren. 

Een multidisciplinaire benadering kan volgens Bellos-Grob voor nieuwe inzichten zorgen: 'Bekkenbodemonderzoek bevindt zich in een klinisch domein en ik denk dat in die enkel klinische benadering van de problematiek ook een deel van de hiccup zit. Mijn team bestaat naast technische geneeskundigen en klinici zoals bekkenfysiotherapeuten en gynaecologen uit biomedische technologen en computer scientists. We hebben een sterke multidisciplinaire benadering met praktische klinische ervaring aan de ene kant, en een technische benadering van de problemen aan de andere kant.’

Onderzoek naar totaalrupturen

Deze multidisciplinaire benadering wil Bellos-Grob ook gebruiken als het gaat om het onderzoeken van totaalrupturen, een project waar het bedrag van 15.000 euro die ze won bij de KNAW Early Career Award 2023 goed van pas komt. Bellos-Grob: ‘Met het prijzengeld wil ik onder andere een bezoek brengen aan Londen. Daar zit een groep onderzoekers die zich specialiseren in het echografie-onderzoek bij vrouwen met een totaalruptuur. Daarvoor wordt nu doorgaans een redelijk eenvoudige echo gebruikt, maar met de huidige echo’s benaderen we alleen de anatomische kant ervan. Naast anatomie is ook de functie van de spieren van belang. Knijpen je spieren bijvoorbeeld nog voldoende samen? Ik heb een idee voor een technische tool waarmee je deze spierfunctie vanuit die echobeelden kunt beoordelen. Dat idee werk ik graag verder met ze uit.’

Hoop voor beter bekkenbodemonderzoek 

Tot nu toe heeft de Early Career Award voor Bellos-Grob voornamelijk voor ‘exposure’ gezorgd. En dat is voor zowel het onderzoek als haar functie niet onbelangrijk. Bellos-Grob: ‘Onlangs stond ik met een interview in de regiobladen  Tubantia en de Gelderlander. Toen stond de poli opeens vol met patiënten die zich meldden met ontlastingsklachten. Dat is ook precies mijn hoop voor de toekomst: dat vrouwen met zulke klachten zich realiseren dat ze er niet alleen voor staan, en dat er door ons onderzoek nog veel meer mogelijk gaat zijn om de klachten te verhelpen. Soms denk ik wel eens: we kunnen mensen op de maan laten landen, maar we weten niet waarom een pessarium blijft zitten. Hoe moeilijk kan het zijn?’

Over de KNAW Early Career Award 

Bellos-Grob is één van de twaalf winnaars van de KNAW Early Career Award 2023. Met deze prijs erkent de KNAW vernieuwend en origineel wetenschappelijk onderzoek en stimuleert ook de verdere ontwikkeling van een divers en breed palet aan early career onderzoekers op verschillende vlakken binnen de wetenschapsbeoefening. Benieuwd welke andere onderzoekers hebben gewonnen? Lees hier meer.