KNIR Artist in Residence 2019: een interview met Rini Hurkmans

Het instituut biedt tezamen met de Akademie van Kunsten, onderdeel van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW), kunstenaars de kans om gedurende drie maanden in een unieke omgeving te werken. Wij spraken haar over hoe zij deze periode ervaren heeft en de toevoegende waarde van kruisbestuiving tussen kunst en wetenschap

Tijdens een verblijf in New York in 1992 kwam Hurkmans in aanraking met een persfoto van het moment dat de Pietà van Michelangelo (1499) werd aangevallen in 1972. Bij deze aanval ging de linkerarm en daarmee het gebaar van aanbieden en presenteren, van de Pietà verloren. Het oorspronkelijke gebaar dat vraagt om engagement van het publiek bij de voorstelling van de Pietà werd hiermee vernietigd. Volgens Hurkmans kunnen op de foto van deze gebeurtenis zowel de aanvaller, Lazlo Toth, als het beeld zelf als slachtoffer worden geïnterpreteerd. De dualiteit van deze foto is sindsdien een bron van inspiratie voor al haar werk, dat zich voornamelijk bezighoudt met het begrip van verlies en afwezigheid in relatie tot ethiek en politiek. Het is voor Hurkmans belangrijk om in haar werk bezig te zijn met de manier waarop de samenleving, het politieke en kunst met elkaar in gesprek gaan.

Na een bezoek aan Rome samen met een kunsthistorica werd Hurkmans geprikkeld om verder onderzoek te doen naar de persfoto. Tijdens haar residence bracht ze verschillende betekenislagen van de gebeurtenis in kaart. Hierbij ging ze heel systematisch te werk en construeerde ze een theoretisch en visueel kader. Als onderdeel hiervan bezocht ze natuurlijk de Pietà zelf, maar ook verschillende restauratieateliers en de marmergroeve in Carrara, waar het marmer voor het werk van Michelangelo vandaan komt. Tijdens deze bezoeken hield ze zich onder andere bezig met de volgende facetten: de uiteenlopende betekenissen van de aanval en de authenticiteitskwestie die gepaard gaat met een restauratieproces.

Gedurende haar residence heeft Hurkmans veel gehad aan de kruisbestuiving met academici. In de eerste plaats werkte ze samen met de bibliothecaresse van het KNIR om het materiaal te verzamelen dat ze nodig had voor haar onderzoek. Tegelijkertijd werd ze enorm ondersteund in het vertalen van Italiaanse werken. Ook voerde ze regelmatig gesprekken met jonge en ervaren onderzoekers die vanuit hun onderzoeksveld hun perspectief deelden op de aanval op de Pietà. De vele afspraken met deze onderzoekers, maar ook de meer persoonlijke ontmoetingen waren een vruchtbare bron voor uitwisseling.

Daarnaast hoopt ze zelf ook te kunnen bijdragen aan het integreren van het gebruik van beeld in academisch onderzoek. In ons gesprek vertelde ze dat er bij onderzoekers soms nog een gebrek is aan het inzetten van beeld bij het presenteren van hun onderzoek. Dit terwijl er uit beeldmateriaal op zich veel informatie te winnen valt. Het kan een verrijking zijn op het huidige werk van jonge onderzoekers om na te denken over het belang van beeld. Tijdens haar residence heeft ze geprobeerd om de academici hiervan bewuster te maken, bijvoorbeeld door een PowerPointpresentatie over haar onderzoek te presenteren waarin enkel visueel materiaal voorkomt. Ze hoopt hier ook meer vervolg aan te kunnen geven in de toekomst en bracht verschillende ideeën op, zoals een workshop over beeld en onderzoek alsmede het maken van een tentoonstelling. Waar het Artist in Residence programma nu nog jong is, zou het inbedden van meer mogelijkheden tot dergelijke bestuiving van kunst naar wetenschap in de toekomst nuttig kunnen zijn.

Inmiddels is ze weer terug in Amsterdam om uit te zoeken hoe ze het verkregen en verzamelde materiaal kan verwerken. Ze heeft tijdens haar verblijf gebruik gemaakt van film, fotografie, tekst en beeldhouwwerk. De nieuwe kunstwerken waar ze aan werkt, gaat ze in september tentoonstellen in Amsterdam. Zelf beschouwt Hurkmans haar werkperiode in Rome als zeer waardevol. Ze heeft met volledige toewijding kunnen werken aan haar onderzoek dat werd gestimuleerd door de nieuwe inzichten die voortkwamen uit de samenwerking met academici.

Gedurende de periode van 15 september 2020 tot 15 december 2020 biedt het KNIR kunstenaars opnieuw de kans om in dit unieke proces van kruisbestuiving drie maanden te kunnen werken in Rome. Hiervoor komen alle kunsten in aanmerking. De geselecteerde kunstenaar krijgt onder andere kosteloos verblijf, een werkplek zonder atelier, een maandelijks stipendium en budget voor projecten.

Voor verdere informatie zie: https://www.knir.it/nl/artist-in-residence/