KNAW Early Career Award voor twaalf jonge onderzoekers

De laureaten onderzoeken onder meer de belofte van kunstmatige intelligentie voor het ontdekken van nieuwe geneesmiddelen, inclusieve geschiedschrijving, nieuwe wetgeving die nodig is om digitalisering in goede banen te leiden; en het verbeteren van prenatale tests.

De laureaten

Domein Geesteswetenschappen

Marrigje Paijmans

Universitair docent Nederlandse letterkunde, Universiteit van Amsterdam, Faculteit Geesteswetenschappen

Marrigje Paijmans onderzoekt zeventiende-eeuwse Nederlandse literatuur. Ze maakt daarbij gebruik van hedendaagse theorieën op het gebied van kolonialisme en ecologie. Zo slaat ze een brug tussen de historische en de eigentijdse verbeelding en analyseert ze hoe beelden van de zeventiende eeuw doorwerken in onze eigen tijd, bijvoorbeeld in de Nederlandse identiteit. Haar streven is om in teksten als Bredero’s Moortje of Surinaamse plantagepoëzie gemarginaliseerde stemmen uit te lichten en te laten zien hoe historische literatuur kan bijdragen aan een inclusieve en diverse geschiedschrijving.

Janric van Rookhuijzen

Postdoctoraal onderzoeker oude geschiedenis en antieke cultuur, Universiteit Utrecht, per 1 december 2022 Radboud Universiteit, Radboud Institute for Culture & History

Janric van Rookhuijzen heeft met innovatief onderzoek van historische en archeologische bronnen laten zien dat de wereldberoemde tempels op de Akropolis mogelijk andere functies en namen hadden dan voorheen gedacht. Wat wij kennen als het Parthenon (‘Maagdenhuis’) werd door de oude Grieken zelf bijvoorbeeld het Hekatompedon (‘Tempel van 100 voet’) genoemd. Van Rookhuijzen onderzoekt de Akropolis ook als monumentaal symbool van Griekenland, Europa en wat de ‘westerse beschaving’ wordt genoemd. Het blijkt dat die status verbonden is met negatieve stereotyperingen van oosterse volkeren zoals de Perzen en de Turken.

Ingrid de Zwarte

Universitair docent agrarische en milieugeschiedenis, Wageningen University & Research

Hoe is hongersnood mogelijk in een wereld van overvloed? En waarom gaat oorlogsvoering vaak gepaard met voedselschaarste? Deze vragen staan centraal in het onderzoek van Ingrid de Zwarte, op het snijvlak van geschiedenis en het interdisciplinaire onderzoek naar hongersnoden (famine studies). Door uitgebreid archiefonderzoek analyseert ze de vele manieren waarop voedsel en honger zijn ingezet als oorlogswapens, maar ook hoe honger mensen mobiliseert tot verzet en zelforganisatie. Haar ambitie is om de dialoog tussen wetenschap, maatschappij en politiek over de grote mondiale voedseluitdagingen van dit moment te verdiepen en te verbreden.

Domein Gedrags-, Maatschappij en Rechtswetenschappen

Eddie Brummelman

Universitair hoofddocent orthopedagogiek, Universiteit van Amsterdam, afdeling Pedagogische en Onderwijswetenschappen

Kinderen ontwikkelen al op jonge leeftijd een zelfbeeld. Wie ben ik? Wat vinden anderen van mij? En wat vind ik van mezelf? Eddie Brummelman onderzoekt hoe dit zelfbeeld ontstaat en welke gevolgen het heeft. Hij werkt op het grensvlak van de pedagogiek, psychologie en onderwijskunde en gebruikt experimenteel, longitudinaal en observationeel onderzoek met kinderen, ouders en leerkrachten. Momenteel onderzoekt hij hoe ongelijkheid in het onderwijs het zelfbeeld van kinderen vormt, waardoor kinderen uit kansarme gezinnen een negatief beeld ontwikkelen van zichzelf en hun talenten.

Sanne Kruikemeier

Hoogleraar digitale media en samenleving, Wageningen University & Research, afdeling Strategische Communicatie

Sanne Kruikemeier onderzoekt de impact van online communicatie op individuen en de samenleving. Ze richt zich onder meer op de vraag hoe politieke partijen campagne voeren op sociale media, en de impact daarvan op politieke meningsvorming, polarisatie en stemgedrag. Kruikemeier publiceerde over datagedreven politieke targeting, de manier waarop burgers en overheden omgaan met privacy, nieuwsconsumptie en digitale journalistiek. Ze kijkt daarbij ook naar wat het betekent wanneer mensen zich eenzijdig informeren, of veel mis- en disinformatie zien, of het nieuws ontwijken.

Bart van der Sloot

Universitair hoofddocent privacy en big data, Tilburg University, Tilburg Law School

Bart van der Sloot doet onderzoek op het snijvlak van recht, techniek en samenleving. Hij kijkt bijvoorbeeld naar de groeiende macht van techbedrijven, de aansprakelijkheid van internetplatforms en hostingbedrijven en de bedreiging die nepnieuws vormt voor de democratie. Moet deepfake-technologie worden verboden? En moeten burgers een juridisch afdwingbaar recht krijgen om niet langer te worden achtervolgd door hun digitale schaduw? Met zijn dubbele achtergrond in recht en filosofie analyseert Van der Sloot in hoeverre nieuwe wetgeving nodig is om technologische ontwikkelingen in goede banen te leiden.

Domein Medische, Medisch-biologische en Gezondheidswetenschappen

Sophie Veldhuijzen van Zanten

Arts in opleiding tot medisch specialist, universitair docent en hoofdonderzoeker, Erasmus Medisch Centrum, afdeling Radiologie en Nucleaire Geneeskunde

Sophie Veldhuijzen van Zanten is arts, epidemioloog en onderzoeker. Ze legt zich toe op het verbeteren van de diagnostiek en behandeling van tumoren van het centraal zenuwstelsel bij volwassenen en kinderen. Haar onderzoek richt zich op het ‘theranostisch principe’, een nieuwe ontwikkeling in de kankerbestrijding waarbij nucleaire straling wordt ingezet om kanker tegelijkertijd te diagnosticeren en te behandelen. Daarnaast past Veldhuijzen van Zanten geavanceerde beeldvormingstechnieken toe en niet eerder geëxploreerde toedieningsroutes. Deze bijzondere combinatie heeft geleid tot significante verbeteringen en nieuwe mogelijkheden in de zorg voor patiënten met diverse soorten tumoren waar tot nu toe nog geen curatieve behandeling voor bestaat.

Annemieke Witteveen

Onderzoeker personalized E-health technology for oncology, Universiteit Twente, Biomedical Signals and Systems Group

Met haar onderzoek wil Annemieke Witteveen de kwaliteit van leven na kanker verbeteren. Daarvoor ontwikkelt ze modellen voor persoonlijke voorspellingen, monitoring en aanbevelingen voor de late effecten na kanker. Een voorbeeld hiervan is een online model om het risico op terugkeer van borstkanker te voorspellen, dat dagelijks in ziekenhuizen gebruikt wordt. Ze leidt verschillende projecten op het gebied van eHealth technologie, onder andere over de optimale behandeling van kankergerelateerde vermoeidheid, slimme monitoring, en de invloed van leefstijl op de late effecten na kanker.

 Masoud Zamani Esteki

Universitair hoofddocent klinische genetica, Maastricht University Medical Center, Laboratory of Cellular Genomics Medicine

Masoud Zamani Esteki richt zich op verbetering van de reproductieve gezondheid. Zijn werkterrein bevindt zich op het snijvlak van moleculaire en medische genetica, bio-informatica en kunstmatige intelligentie. Hij ontwikkelt methoden om beter te begrijpen waarom we genetisch normaal geboren worden, ondanks dat we mogelijk genetisch abnormale cellen bezitten tijdens onze embryonale ontwikkeling. Deze methoden kunnen onder meer worden gebruikt ter verbetering van embryoselectie om ernstige erfelijke ziekten te voorkomen bij ouders die daarvan drager zijn. Ze zijn ook relevant voor niet-invasieve prenatale tests op chromosoomafwijkingen, door bloedafname bij zwangere vrouwen.

Domein Natuur- en Technische Wetenschappen

Kathryn Barry

Universitair docent, ecologie en biodiversiteit, Universiteit Utrecht

Twee urgente ecologische crises die nu actueel zijn versterken elkaar: de klimaatcrisis en het verlies aan biodiversiteit. Kathryn Barry onderzoekt het effect van die twee verstrengelde crises op het functioneren van ecosystemen. Via experimenten en modellen probeert zij de processen en patronen van grasland en bos te ontrafelen om toekomstige scenario’s te kunnen voorspellen. Haar focus ligt op de diversiteit aan interacties tussen planten die zich ondergronds afspelen. Een beter begrip daarvan kan ons helpen om de effecten van klimaatverandering te beperken en ecosystemen weerbaarder te maken in onze snel veranderende wereld.

Francesca Grisoni

Universitair docent biomedische technieken, Technische Universiteit Eindhoven, Molecular Machine Learning Group en Chemical Biology Group

Francesca Grisoni en haar team ontwikkelen nieuwe methodieken om kunstmatige intelligentie toe te passen in moleculaire wetenschappen. Haar doel is nieuwe, slimmere geneesmiddelen te kunnen maken. Het ontdekken daarvan is een uitdaging omdat er té veel mogelijkheden zijn. Het ‘chemisch universum’ omvat meer dan 10^60 verschillende moleculen – veel meer dan er sterren zijn in het Melkwegstelsel. Die allemaal te testen op hun bruikbaarheid is voor mensen niet te doen. Kunstmatige intelligentie biedt veelbelovende mogelijkheden om een enorme hoeveelheid complexe moleculaire data efficiënt te doorkruisen en er relevante informatie uit te destilleren.

Bas Overvelde

Groepsleider Soft Robotic Matter Group, AMOLF en universitair hoofddocent Technische Universiteit Eindhoven

Bas Overvelde doet onderzoek naar zachte robots, gemaakt van veerkrachtig en ‘intelligent’ materiaal. Die zachtheid is een uitkomst op plekken waar robots moeten omgaan met kwetsbare objecten zoals vruchten, of in het menselijk lichaam. Zo werkt Overvelde aan de ontwikkeling van een zacht kunsthart, dat op een meer natuurlijke manier werkt dan bestaande kunstharten. Door een combinatie van experimentele, computationele en analytische methoden wil hij robots maken zonder een centraal aansturende computer, die kunnen bewegen en reageren op hun omgeving dankzij ingebouwde reflexen in hun robotlichaam.

De prijs

De KNAW Early Career Award bestaat uit een geldbedrag van 15.000 euro. Dit bedrag mag door de laureaten naar eigen inzicht worden besteed aan hun onderzoekscarrière.

Alle laureaten ontvangen ook het kunstobject Extended Jewellery van Laura Klinkenberg (1992). Dit is een messing schroef met een ‘twist’. De twist heb je zowel in de wetenschap als in de kunst nodig om tot nieuwe ideeën te komen. Ook staat de twist symbool voor tegendraadsheid in het onderzoek. De maker van het kunstwerk won met Extended Jewellery de kunstprijsvraag bij de eerste editie van de KNAW Early Career Award.

De uitreiking

De uitreiking van de KNAW Early Career Award vindt plaats tijdens een feestelijke bijeenkomst in het KNAW Trippenhuis op 14 februari 2023.

Perscontact

Voor vragen kunt u contact opnemen met de afdeling Communicatie van de KNAW via communicatie@knaw.nl of 06 1109 5596.