KNAW Early Career Award voor twaalf jonge onderzoekers

De laureaten vertegenwoordigen diverse wetenschappelijke disciplines en belichamen een breed spectrum aan onderzoeksterreinen. Ze onderzoeken onder andere de immuunreacties op infecties, atmosfeerverlies bij exoplaneten, literatuuronderwijs in Nederland en de impact van crises op het menselijk welzijn. De Award is bedoeld voor onderzoekers in Nederland die aan het begin van hun carrière staan en die vernieuwende, originele ideeën hebben.

Domein Gedrags-, Maatschappij- en Rechtswetenschappen

Mariëlle Wijermars
Universitair docent cybersecurity en politiek, Universiteit Maastricht, Faculteit der Cultuur- en Maatschappijwetenschappen

Mariëlle Wijermars onderzoekt informatiecontrole in autoritaire staten zoals Rusland, met specifieke aandacht voor digitale platformen. Haar expertise strekt zich uit tot zichtbare en onzichtbare mechanismen die deze informatiestromen beïnvloeden. Vernieuwend aan Wijermars’ onderzoek is haar benadering van digitale platformen als politieke actoren. Hierbij analyseert zij  op welke wijze de gebruiksvoorwaarden en algoritmes van deze platformen een rol spelen in de politieke processen van niet-democratische staten. Dit uitgangspunt maakt het mogelijk om het geheel aan mechanismen waarmee de circulatie van informatie kan worden beïnvloed, te onderzoeken.

Lianne Cremers
Universitair docent visuele en medische antropologie, Vrije Universiteit Amsterdam, Faculteit Sociale Wetenschappen, afdeling Organisatiewetenschappen & Universiteit van Amsterdam, Faculteit Gedrag en Maatschappij, afdeling Antropologie

Lianne Cremers richt zich op de interactie en gevolgen van langdurige crisissituaties voor menselijk welzijn. Ze combineert antropologie, rampenstudies en organisatiewetenschappen, met een opmerkelijke aandacht voor de stem van kwetsbare groepen. Zo werpt ze een nieuwe blik op therapietrouw bij patiënten in Khayelitsha, Zuid-Afrika waarbij ze benadrukt dat niet-gebruik van medicijnen vaak te maken heeft met complexe persoonlijke overwegingen. In ander onderzoek stimuleert Cremers burgerbetrokkenheid in beleidsvorming, zoals bij de impact van COVID-19 op jongeren, en integreert zij creatieve communicatiemethoden zoals films en kunstexposities. Deze originele, creatieve aanpak verbindt wetenschap en samenleving.

Elanie Rodermond
Universitair hoofddocent Criminologie, Vrije Universiteit Amsterdam, Faculteit der Rechtsgeleerdheid/ Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving

Elanie Rodermond bracht als eerste in Nederland alle terrorismeverdachten in kaart en onderzocht de aanloop naar zulke extreme daden. In haar onderzoek ontleent ze methodes uit  de criminologie en de juridische discipline. Haar bevindingen tonen onder andere aan dat plegers van terrorisme meer overeenkomsten hebben met plegers van reguliere criminaliteit dan voorheen gedacht. Ze waarschuwt tegen speciale terroristenafdelingen, omdat deze de resocialisatie kunnen bemoeilijken en in sommige gevallen radicale ideeën versterken. Rodermond richt zich ook op vrouwelijke daders (een onderbelichte groep), online extremisme en strategieën voor interventie.

Domein Geesteswetenschappen

Charlotte E. Knowles
Universitair docent filosofie, Rijksuniversiteit Groningen, Faculteit Wijsbegeerte

Charlotte Knowles combineert in haar werk feministische filosofie met existentiefilosofie en fenomenologie. Haar onderzoek richt zich op diepgewortelde kwesties in genderdynamiek. Hoe kan het dat vrouwen soms stemmen op politici met vrouwonvriendelijke standpunten of deelnemen aan activiteiten die hun onderdanige rol benadrukken? Knowles past existentiële en fenomenologische perspectieven toe om dit soort vragen te onderzoeken. Vrijheid en autonomie - maar ook juist de angst hiervoor - staan hierbij vaak centraal. Zij brengt vernieuwende en vruchtbare inzichten aan het licht voor het beter begrijpen van de ‘medeplichtigheid’ van vrouwen in genderkwesties.

Alisa van de Haar
Universitair docent Oudere Franse letterkunde, Universiteit Leiden, Faculteit der Geesteswetenschappen

Van de Haar onderzoekt meertaligheid in de vroegmoderne Nederlanden door onder andere studie van literaire publicaties en archiefmateriaal. Ze nuanceert de algemene wetenschappelijke opvatting dat Franse invloeden uit het Vroegmoderne Nederlands zijn verdrongen wegens nationalistische gevoelens, en toont aan dat het Frans in deze periode juist veel gebruikers kende en regelmatig diende als inspiratie voor het Nederlands. In ander onderzoek biedt zij een vernieuwend perspectief op de relatie tussen migratie en taal, waarbij taalverschillen niet alleen als obstakel worden gezien, maar ook als iets waar zowel migranten als ontvangende gemeenschappen van kunnen profiteren.

Jeroen Dera
Universitair docent literatuurwetenschappen, Radboud Universiteit Nijmegen, Faculteit der Letteren

Dera bestudeert de manier waarop literatuuronderwijs in Nederland wordt vormgegeven, met aandacht voor zowel het perspectief van docenten als leerlingen. Zijn interdisciplinaire aanpak combineert literatuurwetenschappelijke en sociaalwetenschappelijke methoden. Hij toonde onder andere dat boekkeuzes van leerlingen met regelmaat afwijken van hun daadwerkelijke literaire voorkeuren door invloeden van lesmethodes, docenten en online platforms. Ook begeleidt Dera studies naar #BookTok, online ‘leesuitdagingen’ en de rol van lezen in de jongerencultuur, waarmee hij vooroploopt in het begrijpen van opkomende leesfenomenen. Dera's diepgaande analyses en praktische methoden leveren alomvattend en relevant werk op voor het onderwijs.

Domein Medische, Medisch-biologische en Gezondheidswetenschappen

Jorge Domínguez Andrés
Universitair docent interne geneeskunde, Radboudumc

Domínguez Andrés’ onderzoekt de verschillende (immuun)reacties van het lichaam op infecties. Hij richt zich hierbij op immunologie, vaccins, infectieziekten en evolutie. Zo bestudeerde hij de metaboliet dimethyl itaconaat, een stofje dat ons lichaam zelf aanmaakt als reactie op infecties, ontstekingen remt en het immuunsysteem versterkt. In een andere studie toonde hij aan dat de verbeterde immuunrespons, die ontstaat door blootstelling aan bepaalde infecties, op generaties kan worden overgedragen. Zijn onderzoek naar de invloed van evolutionaire processen op de menselijke immuunrespons kan leiden tot nieuwe benaderingen voor de behandeling en preventie van ziekten.

Marleen Kunneman
Universitair docent medical decision making, Leids Universitair Medisch Centrum

Kunneman onderzoekt hoe patiënten en hun zorgverleners samenwerken bij het opstellen van implementeerbare zorgplannen die naadloos aansluiten bij wat patiënten nodig hebben. Ze leidt het internationale ‘’Making Care Fit Collaborative”, een samenwerkingsverband dat zij zelf heeft opgericht met patiënten, mantelzorgers, onderzoekers, zorgontwerpers en beleidsmakers .  Haar onderzoek laat zien dat arts-patiënt samenwerking vaak gericht is op het volgen van de juiste procedures. Dit kan ten koste gaan van de menselijke aspecten van zorg, waardoor we ‘’zorg leveren’’ zonder te ‘’zorgen’’.

Anique Bellos-Grob
Universitair docent medische beeldvorming in de urogynaecologie, Universiteit Twente, Faculteit Technische Natuurwetenschappen

Bellos-Grob richt zich op multimodale medische beeldvorming in de urogynaecologie. Haar onderzoek gebruikt 4D echografie en staande MRI om bekkenbodemproblemen zowel liggend als staand te onderzoeken, wat een nieuwe diagnostische benadering is. Door haar dubbele aanstelling bij Universiteit Twente en ZGT te Hengelo/Almelo, staat zij in direct contact met de doelgroep van haar onderzoek en kan ze de expertise die ze in Twente opbouwt in de klinische praktijk toetsen. Zo zet zij deze nieuwe methodologieën in voor een betere diagnostiek voor vrouwen met verschillende bekkenbodemklachten (verzakkingen en totaalrupturen), en richt ze zich op optimalisatie van huidige behandelingen met bijvoorbeeld passende pessaria.

Domein Natuur- en Technische Wetenschappen

Christian Herff
Assistant Professor Computer Science, School for Mental Health and Neuroscience, Faculty of Health, Medicine and Life Sciences, Universiteit Maastricht

Herff verricht onderzoek op het gebied van brain-computer interfaces en neuroprothesen, en streeft naar een verband tussen natuurlijke en kunstmatige intelligentie. Zijn werk omvat de ontwikkeling van algoritmen voor invasieve elektrofysiologie (de studie van de elektrische eigenschappen van cellen en weefsels), waarmee hij een neuroprothese heeft gecreëerd die hersensignalen omzet in hoogwaardige audio. Deze innovatie zou het mogelijk kunnen maken dat mensen die door hersenschade niet meer kunnen spreken, geluid produceren door zich in te beelden dat ze praten.

Inge de Graaf
Universitair hoofddocent, Water Systems and Global Change group, Wageningen University & Research 

De Graaf onderzoekt de toekomstige beschikbaarheid van zoetwater, een uitdaging die wordt verergerd door de groeiende wereldbevolking en klimaatverandering. Via een innovatief model dat grondwaterdynamiek koppelt aan oppervlaktewater laat zij zien dat grondwateronttrekkingen een grote impact hebben op de natuur. Het beter begrijpen van de interactie tussen het grondwaterniveau, irrigatie van landbouwgrond en rivieren is van bijzonder belang. Dit onderzoek laat onder andere zien dat het een uitdaging is om op wereldwijde schaal op een duurzame manier voldoende voedsel te blijven produceren.

Antonija Oklopčič
Universitair docent astronomie, Universiteit van Amsterdam, Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica
 
Oklopčić heeft een nieuwe methode ontworpen om planeten te observeren die zich in een proces bevinden dat leidt tot het verliezen van hun atmosfeer, zoals dat bijvoorbeeld het geval is bij Mars. Innovatief aan haar aanpak is dat deze methode niet alleen theoretisch is ontwikkeld maar ook experimenteel is getest. Daarnaast heeft Oklopčić een nieuw theoretisch model ontwikkeld voor ontsnappende atmosferen van exoplaneten, wat inzicht biedt in de veranderingen van planeten na hun geboorte. Hiermee brengt ze nieuwe onderzoeksvelden aan het licht en opent ze baan voor andere technieken om atmosfeerverlies bij exoplaneten te bestuderen.

De prijs

De KNAW Early Career Award bestaat uit een geldbedrag van 15.000 euro. Dit bedrag mag door de laureaten naar eigen inzicht worden besteed aan hun onderzoekscarrière.

Alle laureaten ontvangen ook het kunstobject Extended Jewellery van Laura Klinkenberg. Dit is een messing schroef met een ‘twist’, die symbool staat voor zowel het komen tot nieuwe ideeën als de tegendraadsheid in kunst en wetenschap. De maker van het kunstwerk won met Extended Jewellery de kunstprijsvraag bij de eerste editie van de KNAW Early Career Award.
  

De uitreiking

De uitreiking van de KNAW Early Career Award vindt plaats tijdens een feestelijke bijeenkomst in het KNAW Trippenhuis op 15 februari 2024.